ŞEHRİMİZ DÜZCE

 

 

 

Türkiye ılıman kuşakta yer alan dünya ülkeleri arasında floristik yapısı bakımından en zengin ve ilginç ülkelerden biridir. Ülkemizde üç bitki coğrafyası bölgesi (İran-Turan, Akdeniz, Avrupa-Sibirya) görüldüğü için, fitocoğrafik yönden, bir ülkeden çok kıta özelliği gösterir. Bir ülkenin floristik zenginliği ve çeşitliliği, içerdiği nadir ve endemik taksonların çokluğu ile önem kazanır. Türkiye ılıman iklim kuşağında ve Holoarktik kuşak ülkeleri arasında en zengin floraya sahip olanıdır.1 Ülkemiz sahip olduğu zengin biyolojik çeşitlilik, endemik türleri ve pek çok türün gen merkezi oluşu ile dünya üzerinde önemli bir konuma sahiptir. İklim farklılıkları, coğrafik özellikleri, jeolojik geçmişi, deniz, göl, akarsu gibi çeşitli ortamların varlığı ve yükselti farklılıkları Türkiye'deki biyolojik zenginliğin nedenlerindendir.2

 

 Türkiye florası çok eski tarihlerden günümüze kadar önemli araştırmalara konu olmuş ve 3 ayrı devrede incelenmiştir. Birinci Devre: 1701 yılında Fransız Botanikçisi Tournefort'un Kuzey ve Kuzeydoğu Anadolu bölgesine yapmış olduğu gezi ile başlamış, Aucher Eloy tek başına İstanbul'dan Halep'e kadar Anadolu'yu gezip bitki toplamıştır. İkinci Devre: Edmond Boissier 1842 yılında ülkemize ilk bilimsel geziyi yapmıştır. Balkanlardan Hindistan'a kadar olan bölgenin bitkilerini içine alan 6 ciltlik flora çalışmasını ''Flora Orientalis'' adlı eser halinde yayınlamıştır. Bu eser floramızın %50 kadarını kapsar. Türkiye Florası araştırmaları son aşama devresinde, yani 1948 yılından itibaren gelişmeye başlamıştır.3

 

 Şehrimiz Düzce'de Orman kaynağının ağaç türlerinden dağılımı şu şekildedir: Kayın, karaçam, meşe, sahilçamı, gürgen, kestane, kızılağaçtır. Orman alanları içinde orman altı farklı flora tipleri de yer almaktadır. Bunlar; orman gülü, karayemiş, sarmaşık, kekik, funda, defne, çoban püskülü, ayı fındığı, kızılcık olarak belirlenmiştir. Bataklık bitkisi olarak Efteni Gölü'nde yer alan sazlıklar örnek verilmektedir.4

 

 Düzce, kuzeybatı Karadeniz Bölgesi'nde yayılış yapan Avrupa-Sibirya Flora Alanı, Akdeniz Flora Alanı ve İran-Turan Flora Alanı etkisinde bulunmaktadır. Alanın 9 coğrafi konumu, jeomorfolojik yapısı ve üç farklı flora alanının kesişim noktasında bulunmasından dolayı zengin flora ve vejetasyon çeşitliliğine sahip bir bölgedir.5

 

 Efteni gölü ve çevresinde 96 familya, 251 cins ve bu cinslere ait 350 takson tespit edilmiştir. Bu taksonlardan 92'si Avrupa Sibirya, 9'u İran-Turan, 43'ü ise Akdeniz 6 fitocoğrafik bölgelerine aittir. Bu taksonlardan 9 tanesi endemik olup, 2 takson bölgesel endemiktir. Endemik türler; bozkulak (Verbascum cheiranthifolium), koca sığırkuyruğu (Verbascum bithynicum), çan çiçeği (Campaluna latiloba), memek (Campanula lyrata), sultan sarıbaşı (Centaurea yaltirikii), çakkana (Lonicera caucasica), düzce aklarotu (Lythrum anatolicum), İstanbul nazendesi (Lathyrus undulates), yoluk kuduzotu (Alyssum pseudomouradicum). Çalışma alanında ve çevresinde bulunan ağaç türleri; kestane (Castanea sativa), kayın (Fagus orientalis), saplı meşe (Quercus robur), kızılağaç (Alnus glutinosa), ve gürgen (Capinus betulus) başlıca ağaç türleridir. Çalışma alanında karasal otsu bitki türlerinden atkuyruğu (Equisetum pratense), eğrelti otu (Extractunrt filicis) ve ısırgan otu (Urtica dioica) yer almakta olup, nilüfer (Nymphaea alba) ve kamış bitkileri ise çalışma alanındaki başlıca sucul bitki türleridir.6

 

 Birçok türe ev sahipliği yapan ülkemizde bu biyolojik çeşitliliği korumak ve devamlılığını sağlamak manevi bir sorumluluk taşımamıza neden olmaktadır. Ülkemizdeki mevcut koruma yasaları ve düzenlemelere rağmen bu zengin çeşitliliğimiz yıldan yıla azalmaktadır. Buna rağmen koruma konusunda yapılan in-situ (doğal yaşam ortamı içinde) ve ex-situ (doğal yaşam ortamı dışında) çalışmalar olumlu sonuçlar vermektedir. Bu çalışmaların daha da geliştirilerek, daha programlı bir şekilde uygulanması ülkemiz memeli faunasının çeşitliliği ve devamlılığı açısından son derecede önemlidir. Düzce ili coğrafi konumu, değişken habitat ve ekosistem çeşitliliğinden dolayı, zengin bir biyolojik çeşitliğe sahiptir. Dolaylı gözlemler (ayak izi, dışkı, ağaç kabuklarının soyulması, yiyecek artıkları, eşinme yeri ve ses gibi belirtilerin örneklenmesi) yapıldı. Düzce ili ve civarında Yığılca'da 12, Merkezde 6, Gölyaka ve Akçakoca'da 4, Kaynaşlı'da 3, Çilimli'de 2, Gümüşova ve Cumayeri'nde 1'er olmak üzere toplam 33 izleme alanı oluşturulmuştur.7

 

 

 

 

 

 

 

Şekil1:  Düzce ili memeli türlerine ait izleme alanları

 

 

 

 

 

 

 

Şekil2: Memeli gösterge türlerine ait çalışma alanları, Düzce - Tatlıdere (Foto Dr. Servet ULUTÜRK)

 

 

 

 

 

 

 

Efteni Gölü'nde yapılan detaylı çalışmada omurgalı türlerden 10 balık (Actinopterygii), 2 çift yaşamlı (Amphibia), 6 sürüngen (Reptilia), 129 kuş (Aves) ve 9 memeli (Mammalia) olmak üzere toplam 156 tür belirlenmiştir. Buna ilave olarak Doğa Koruma ve Milli Park Genel Müdürlüğü'nün 2018 yılı verilerine göre çalışma sahasındaki balık türü sayı 14 olarak belirlenmiştir. Ayrıca alanda omurgasız türlerden, 3 şube altındaki 4 sınıfa ait 6 takımdan 17 familyaya bağlı 47 türün varlığı belirlenmiş ve böylece alanda toplam tür sayısı 207 olmuştur.8

 

Hazırlayan: İrem İMİR

 

  

 

 

 

Bu çalışmayı yapmaya beni teşvik eden ve desteklerini esirgemeyen değerli hocam Dr. Öğr. Üyesi Ömer Seyfettin SEVİNÇ'e en içten dileklerimle teşekkür ederim.

 

Kaynakça

 

1)      Uzman Biyolog Berrin Akyıldırımlar, Ocak 2013, Türkiye'nin Bazı Monotipik Endemik Bitkileri Üzerinde Morfolojik Ve Sistematik Araştırmalar, İstanbul Üniversitesi,  Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul

 

2)      Dilara Demet Işıksal, 2013,Türkiye Florası İçin Endemik Olan Sılene Ruscıfolıa (Hub.-Mor. Et Reese) Hub. Mor. Taksonunun Anatomik, Morfolojik, Palinolojik, Karyolojik Ve Ekolojik Özelliklerinin İncelenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Sivas

 

3)      Akan Pınar, Haziran 2007, Türkiye İçin Endemik CENTAUREA CARIENSIS BOISS. Alttürler Üzerinde Morfolojik Ve Palinolojik Araştırmalar, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Mühendislik Tezi, Bartın

 

4)      Yusuf Özdemir, 1992, Düzce İlçesinin Coğrafyası, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara

 

5)      Busem Erdinç Usta, 2021, Samandere Vadisi Ve Çevresinin Etnobotanik Özellikleri, Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Düzce

 

6)      Erdinç Sarcan, Düzce 2019, Düzce Efteni Gölü Avifaunasında 2006 Ve 2016 Yıllarındaki Zamansal Farklılıklar, Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Düzce

 

7)      Zozan Algan, Haziran 2019, Düzce İli Memeli Biyoçeşitliliği Ve Ekolojisi, Batman Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Batman

 

8)      Erdinç Sarcan, 2019, Düzce Efteni Gölü Avifaunasında 2006 Ve 2016 Yıllarındaki Zamansal Farklılıklar, Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Düzce